پیچ خوردن مچ پا به این معنی است که یکی از رباط ها بیش از حد کشیده شده یا پاره شده است. سه رباط (تاندون) مانع از جابجایی استخوان‌های مچ پا می شوند. مفصل، مچ پای انسان را به ساق پا متصل می‌کنند. در این مقاله از پانتو به بررسی اجمالی مشکلات و راهکارهای تسکین و درمان پیچ خوردگی مچ پا پرداخته ایم. 

پیچ خوردن پا چیست؟

پیچ خوردن مچ پا یعنی هر چیزی که مچ پای شما را بیش از حد طبیعی کشش دهد و می تواند به رباط ها آسیب برساند. معمولاً این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که پای شما به سمت داخل بچرخد یا خم شود. مانند موارد زیر:

• قدم گذاشتن بر روی زمین نامناسب هنگام دویدن
• بالا رفتن و پایین آمدن از پله‌ها
• راه رفتن بر روی سطح ناهموار
• برداشتن گام‌های نادرست در حین تمرینات ورزشی (به عنوان مثال، ممکن است حین بازی بسکتبال پیچ خوردگی پا اتفاق بی افتد.)

انواع پیچ خوردگی مچ پا بر اساس قسمت آسیب دیده:

1. پیچ خوردگی پای خارجی : در حرکت چرخشی پا به سمت خارج، به طوری که کف پا به سمت داخل قرار گیرد رخ می‌دهد. در این نوع قسمت خارج مچ پا صدمه می‌بیند.
2. پیچ خوردگی داخلی : در حرکت چرخشی پا به سمت داخل به طوری که کف پا به سمت خارج قرارگیرد، رخ می‌دهد و در آن قسمت داخل مچ پا صدمه می‌بیند.
3. پیچ خوردگی بالای مچ پا : منظور پارگی رباط بین درشت نی و نازک‌نی در انتهای تحتانی آن‌هاست. این نوع از پیچ خوردگی مچ پا اغلب با درد جلوی مچ پا خود را نشان می دهد.

تشخیص درجه شدت پیچ خوردگی مچ پا  

پزشکان پیچ خوردگی مچ پا را بر اساس شدت آن ارزیابی می کنند:

درجه I) پیچ خوردن پا خفیف

رباط های شما کشیده شده اند اما پاره نشده اند. مچ پای شما هنوز ثابت است، اما ممکن است کمی درد و سفتی وجود داشته باشد.

درجه II) پیچ خوردگی پا متوسط

یک یا چند رباط تا حدی پاره شده است. مفصل کاملاً ثابت نیست و نمی توانید طبق معمول آن را حرکت دهید. تورم و درد متوسط ​​احساس می شود.

درجه III) پیچ خوردن پا شدید

یک یا چند رباط کاملاً پاره شده است. درد زیاد است و نمی توانید مچ پا را حرکت دهید.

عوامل خطر پیچ خوردن پا

• زنان، کودکان و به ویژه نوجوانان در معرض پیچ خوردن مچ پا هستند.
• اگر ورزشکار هستید به خصوص در فضای بسته ورزش می کنید.
• مشکلات تعادلی دارید.
• کفش استاندارد نمی پوشید یا کفش پاشنه بلند که مناسب نیستند استفاده می‌کنید. ممکن است در معرض خطر بیشتری باشید.
• اگر به دلیل آسیب قبلی یا هر دلیل دیگری، مچ پاهای ضعیف یا سفت دارید.

علائم پیچ خوردگی مچ پا

عدم توانایی تحمل وزن بر روی مچ پای آسیب دیده، تورم پا، نرم شدن بافت، کبودی پوست پا، احساس درد، تغییر رنگ و … از علائم پیچ خوردن مچ پا می باشند. برای رفع نگرانی خود 5 نشانه زیر را می توانید در قسمت مچ پای پیچ خورده خود بررسی کنید:

• ورم در اثر پیچ خوردگی مچ پا: ممکن است مچ پای شما آنقدر متورم شده باشد که اگر آن را با انگشت فشار دهید و رها کنید، گودی باقی بماند.
• درد ناشی از پیچ خوردن پا: اعصاب شما بعد از پیچ خوردگی حساس تر می شوند. ممکن است مفصل درد ضربانی داشته باشد. این درد معمولاً زمانی بدتر می‌شود که پا بر روی آن بگذارید، پاهای خود را به روش‌های خاصی حرکت دهید، راه بروید یا بایستید.
• قرمزی و احساس گرما بعد از در رفتگی مچ پا : پیچ خوردن پا موجب جریان خون بیشتر در ناحیه می شود.
• عدم تعادل: هنگامی که رباط کاملاً پاره می شود، مفصل ضعیف می شود و مشکلات تعادل شروع می شود
• مشکل در راه رفتن: پیچ خوردگی می تواند بر پتانسیل حرکت مچ پا تأثیر منفی بگذارد.

چه زمانی برای پیچ خوردگی پا پا به پزشک مراجعه کنیم؟

پیچ خوردن پا معمولاً نیازی به مراجعه به پزشک ندارد.  با این حال، در شرایط زیر باید بدون معطلی با یک متخصص ارتوپد مشورت کرد:

اگر درد شدید است یا با داروهای بدون نسخه، استراحت زیاد و کمپرس یخ بهبود نمی‌یابد؛چنانچه نمی‌توانید راه بروید یا اگر درد شدید در زمانی که می خواهید راه بروید متحمل می شوید.اگر مچ پای شما هنوز در عرض 5 تا 7 روز شروع به بهبودی نکرده است!

در موارد زیر ممکن است پیچ خوردگی منجر به شکستگی استخوان شود :

1. اگر درد شدیدی دارید که با درمان بهبود نمی یابد.
2. پا یا مچ پای شما پیچ خورده یا بیش از حد متورم شده است
3. نمی توانید بدون درد راه بروید
4. هنگام پا گذاشتن روی مالئول داخلی یا خارجی مچ پا
5. درد شدید و تورم استخوانی در دو طرف مچ پا دارید.

عوارض پیچ خوردگی مچ پا

در صورتیکه پیچ خوردگی مچ پا را درمان نکنید یا اگر قبل از بهبود کامل به آن فشار بیاورید، یا اگر چندین بار دچار پیچ خوردگی شدید، ممکن است به مرور زمان مشکلات دیگری ایجاد شود. این عوارض عبارتند از:

• مفصل ناپایدار و ناپایدار
• درد
• آرتریت
• آسیب مچ پای دیگر به دلیل تغییر در نحوه راه رفتن

تشخیص پیچ خوردگی مچ پا

پزشک شما سعی می کند شکستگی استخوان یا آسیب جدی دیگر را رد کند.
آنها پا و مچ پای شما را حرکت می دهند تا بفهمند کدام استخوان ها آسیب دیده اند و مطمئن شوند که اعصاب و شریان های شما آسیب نمی بینند.
آنها همچنین بررسی خواهند کرد که آیا تاندون آشیل که پشت مچ پای شما قرار دارد پاره شده یا خیر.
برای بررسی شکستگی ممکن است نیاز به اشعه ایکس داشته باشید.
اگر پیچ خوردگی شما شدید باشد، پزشک ممکن است انجام آزمایشات تشخیصی از نوع رادیولوژی و تصویربرداری داخلی دقیق تر و بیشتری را تجویز کند. از جمله موارد زیر :

• MRI: رباط های پاره شده، غضروف آسیب دیده، قطعات استخوانی و سایر مشکلات را نشان می دهد.
• سونوگرافی: به پزشکتان نشان می‌دهد که وقتی مچ پای خود را حرکت می‌دهید، رباط شما چگونه به نظر می‌رسد.
• سی تی اسکن: از اشعه ایکس برای دیدن تصاویر دقیق از استخوان های شما استفاده می کند.

درمان خانگی پیچ خوردن پا

پزشکان روش RICE را برای درمان خانگی پیچ خوردگی پا توصیه می‌کنند.

درمان خانگی در رفتگی مچ پا به اختصار R.I.C.E راه خوبی برای یادآوری کارهایی است که باید در خودمراقبتی دررفتگی مچ پا انجام دهید: مثلا با راه نرفتن روی آن، مچ پای خود را استراحت دهید.

• 1- استراحت از آسیب مجدد به مچ پا یا فشار بر بافت ملتهب جلوگیری می کند. بریس یا آتل می تواند فشار روی مفصل مچ پای پیچ خورده را کاهش داده و علائم پیچ خوردگی پا را تسکین دهد.
• 2- کمپرس یخ احتمالا بهترین درمان است. برای کاهش جریان خون و جلوگیری از تورم، قرمزی و گرما آن را روی مچ پای خود قرار دهید.
  هنگامی که به سرعت پس از آسیب استفاده شود، می تواند از التهاب جلوگیری کند.
• 3-فشرده سازی می تواند تورم را کاهش دهد. از یک باند الاستیک استفاده کنید یا مچ پا را ببندید تا تورم کاهش یابد. همیشه بستن را از دورترین نقطه از قلب خود شروع کنید و مراقب باشید آن را آنقدر محکم نپیچید که جریان خون را مسدود کند.
• 4-قرار دادن پاها در ارتفاع به معنای بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده تا حد امکان به بدن شما کمک می کند مایع اضافی را جذب کند. قوزک پای خود را با قرار دادن آن بالاتر از قلب خود استراحت دهید.
• 5-مصرف داروهای بدون نسخه ضدالتهابی دردهای ناشی از التهاب را کاهش داده و با تورم پا نیز مبارزه می کنند. داروهایی مانند دیکلوفناک (پماد موضعی / قرص خوراکی / شیاف) یا قرص ایبوپروفن و ناپروکسن برای اکثر افراد موثر هستند. با این حال، اگر مشکلات سلامتی خاصی دارید یا داروهای دیگری را روزانه مصرف می کنید، حتماً قبل از هر نوع دارویی حتی مسکن ضددرد ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

درمان پزشکی پیچ خوردن پا

اگر پیچ خوردن پا شدید باشد یا بیمار بعد از گذشت یک هفته استراحت همچنان احساس بهتری ندارد، باید به پزشک مراجعه کند. ممکن است استفاده از آتل، بریس یا گچ جهت ثابت نگه داشتن مچ پا تجویز شود. ممکن است به شما توصیه شود که از عصا برای کاهش فشار استفاده کنید.
اگر دچار پیچ خوردگی پای شدید هستید، باید بعد از 1 یا 2 هفته یک قرار ملاقات با پزشک خود بگذارید تا از بهبودی خود مطمئن شوید و ببینید آیا برای انعطاف و قدرت به فیزیوتراپی نیاز دارید یا خیر. پیچ خوردگی های خفیف تا متوسط ​​معمولاً نیازی به جراحی ندارند. اگر این مشکل شدید باشد یا به دلیل انجام ورزش های زیاد در معرض خطر مجدد پیچ ​​خوردگی مچ پا باشید، جراحی جزو گزینه های نهایی پزشکان ارتوپدی خواهد بود.

اکثر پیچ خوردگی های مچ پا برای بهبودی فقط به یک دوره محافظت نیاز دارند. روند بهبودی حدود چهار تا شش هفته طول می کشد.

راهکارهای جلوگیری از پیچ خوردن پا

پیچ خوردگی مچ پا احتمال بیشتری دارد که دوباره درد کند، بنابراین تمام تلاش خود را برای کاهش خطر انجام دهید:

• مچ پاهای خود را قوی و انعطاف پذیر نگه دارید. با پزشک یا فیزیوتراپیست خود در مورد تمرینات تقویتی صحبت کنید.
• کفش مناسب را انتخاب کنید. از پوشیدن کفش تنگ یا گشاد که با سایز پای شما تناسب ندارند خودداری کنید. به دنبال مدل هایی از کفش و پوتین با قابلیت ساپورت (پوشش) مچ پا باشید.
• اگر ورزش می کنید، ممکن است بخواهید برای مراقبت بیشتر، مچ پای ضعیف خود را چسب بزنید یا ببندید. برای راهنمایی صحیح از یک متخصص پشتیبانی بگیرید.
• مطمئن شوید که هیچ گودال سوراخ و مانعی در زمین بازی یا زمین ورزش وجود ندارد.
• از شر موانع و دست اندازهای خانه و باغ و ویلای خود خلاص شوید.

بهبود پیچ خوردگی پا چقدر طول می کشد؟

اکثر پیچ خوردن مچ پا بدون مشکل بهبود می یابند. بعد از 2 هفته احساس بسیار بهتری خواهید داشت.

 یک سوم از افرادی که دچار پیچ خوردن پا می‌شوند، پس از یک سال همچنان حس درد را تجربه می‌کنند.

هنگامی که تورم فروکش کرد و بتوانید بدون درد راه بروید، می توانید تمریناتی را برای افزایش انعطاف پذیری و قدرت شروع کنید. حتما ابتدا با پزشک خود مشورت کنید. در نهایت باید توجه داشته باشید که مدت زمان بهبودی پیچ خوردگی پا بسته به شرایط هر بیمار متغیر می باشد.    

آمار شیوع پیچ خوردگی پا در افراد مختلف

تحقیقات پزشکی اخیر نشان می‌دهد که پیچ خوردن پا (Ankle Sprain) یکی از شایع‌ترین آسیب‌های اندام تحتانی در بین گروه‌های سنی مختلف و به ویژه در ورزشکاران است. بر اساس مطالعات انجام‌شده، این آسیب بیشتر در سنین نوجوانی و جوانی (بین ۱۵ تا ۳۵ سال) رخ می‌دهد، که احتمالاً به دلیل فعالیت بدنی بیشتر و مشارکت در ورزش‌های پرتحرک مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال است. در ورزشکاران، پیچ خوردن پا حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد از کل آسیب‌های ورزشی را تشکیل می‌دهد و بیشتر در اثر حرکات ناگهانی، تغییر جهت سریع یا فرود نامناسب پس از پرش ایجاد می‌شود.

همچنین، تحقیقات نشان می‌دهد که زنان ورزشکار به دلیل تفاوت‌های آناتومیکی و هورمونی، کمی بیشتر از مردان در معرض این آسیب هستند. در گروه‌های سنی بالاتر (بالای ۵۰ سال)، این آسیب اغلب به دلیل کاهش تعادل و ضعف عضلانی رخ می‌دهد و ممکن است منجر به عوارض طولانی‌مدت مانند بی‌ثباتی مزمن مچ پا شود.

یافته‌های جدید همچنین بر اهمیت تمرینات تقویتی، بهبود تعادل و استفاده از وسایل محافظتی برای کاهش خطر پیچ خوردن پا تأکید می‌کنند. علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۴۰ درصد از افرادی که یک بار دچار این آسیب شده‌اند، احتمال تجربه مجدد آن را دارند، که اهمیت توانبخشی کامل و پیشگیری را بیش از پیش آشکار می‌کند.

تکنیک‌های پیشرفته تشخیص پزشکی

در سال‌های اخیر، استفاده از هوش مصنوعی به عنوان یک روش تشخیصی نوین در حوزه پزشکی، به ویژه در تشخیص پیچ‌خوردگی‌های پا، مورد توجه قرار گرفته است. هوش مصنوعی با بهره‌گیری از الگوریتم‌های پیشرفته و یادگیری عمیق، قادر است تصاویر رادیولوژی مانند اشعه ایکس، ام‌آر‌آی و سونوگرافی را با دقت بالا تحلیل کند. این سیستم‌ها می‌توانند الگوهای آسیب‌های بافتی، شکستگی‌های کوچک و ناهنجاری‌های مفصلی را که ممکن است از چشم پزشکان دور بمانند، شناسایی کنند.

علاوه بر این، هوش مصنوعی می‌تواند با تجزیه و تحلیل داده‌های بالینی و سوابق بیماران، پیش‌بینی دقیق‌تری از شدت آسیب و زمان بهبودی ارائه دهد. این روش‌ها نه تنها سرعت تشخیص را افزایش می‌دهند، بلکه دقت تشخیصی را نیز بهبود بخشیده و به پزشکان در ارائه درمان‌های شخصی‌سازی شده کمک می‌کنند.

روش‌های درمانی نوین پیچ‌خوردن پا

در سال‌های اخیر، روش‌های درمانی نوین مانند استفاده از سلول‌های بنیادی و PRP (پلاسمای غنی از پلاکت) توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند، به‌ویژه در تسریع بهبودی آسیب‌های بافتی مانند پیچ‌خوردگی پا. PRP با استفاده از پلاکت‌های غنی از فاکتورهای رشد، فرآیند ترمیم بافت‌ها را تحریک می‌کند و التهاب را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر، سلول‌های بنیادی با توانایی تبدیل به انواع سلول‌های تخصصی، می‌توانند به بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده کمک کنند.

هر دو روش به‌عنوان گزینه‌های امیدوارکننده برای بهبود سریع‌تر و موثرتر پیچ‌خوردگی‌ها و سایر آسیب‌های اسکلتی-عضلانی مطرح شده‌اند، اگرچه تحقیقات بیشتری برای تعیین بهترین پروتکل‌های درمانی و اثربخشی بلندمدت آنها مورد نیاز است.

کفش غیراستاندارد ؛ مهم‌ترین ریسک فاکتور پیچ خوردن پا

یکی از مهمترین عواملی که احتمال بروز رگ به رگ شدن یا پیچ خوردگی مچ پا را افزایش می دهد پوشیدن کفش های نامناسب است. کفش نامناسب کفش هایی که دارای سایز مناسب، جنس مرغوب و طبیعی و کیفیت دوخت و پرداخت قابل قبولی نیستند یا برای یک فعالیت مناسب نیستند و همچنین کفش های پاشنه بلند به طور کلی، مچ پا را در برابر بروز این مشکل آسیب پذیرتر می کند. کفش و کفی طبی چرم و باکیفیتی که تمامی مجوز های پزشکی استاندارد از مراکز معتبر داشته باشد بسیار مهم است. محصولات طبی آرای طب پانتو دارای تاییدیه رسمی مرکز توانبخشی و طب فیزیکی مرکز تحقیقات دانشگاه علوم پزشکی تبریز هستند. در بخش محصولات طبی وبسایت پانتو انواع مدل زنانه و مردانه ارتوپدی را می توانید انلاین سفارش دهید.