زخم پای دیابتی به انگلیسی Diabetic foot ulcers به اختصار DFU که عارضه عروقی خطرناک بیماران مبتلا به دیابت است. 20سال گذشته با افزایش مرگ و میر ناشی از دیابت که درصد بالایی از آن را عوارض عروقی نظیر زخم پای دیابتی تشکیل می دهد مواجه بوده ایم.
در این مطلب از وبلاگ پانتو ایران زنگ خطرهای زخم پای دیابتی را بررسی می کنیم.
زنگ خطر بیماری زخم پای دیابتی پیش از قطع پا
15 درصد بیماران دیابتی در طول زندگی خود دچار زخم پای دیابتی می شوند. از این بین حدود 85 درصد موارد به قطع عضو (قسمت انتهایی پا) منجر می شود. تمام این آمار و ارقام اهمیت پیشگیری، کنترل و مراقبت های زخم پا در بیماران دیابتی را خاطر نشان می کنند. این عارضه پرخطر سبب درگیر شدن عروق ریز کلیوی (رتینوپاتی) و عروق بزرگ در انتهای اندام های تحتانی می شود.
فرآیند ترمیمی زخم پای دیابتی اغلب دچار اختلال در تشخیص زودهنگام و آغاز درمان به موقع می شود. عدم احساس درد و نادیده گرفتن علائم اولیه بیماری سبب کندی و به تعویق افتادن روند درمان زخم پا در بیماران دیابتی می گردد!
علائم اولیه زخم پای دیابتی
نکته بسیار مهمی که در بروز زخم های دیابتی پای بیماران باید در نظر گرفت عدم توانایی احساس درد در بیماران می باشد. به همین جهت با مشاهده ترشحات و لکه های ترشح بر روی جوراب و کفش بیمار، همراه با بوی بد و تعریق غیرعادی ، سفتی و قرمزی اولین نشانه های بیماری زخم پا دیابتی هستند.
التهاب، سوزش، خارش، پوسته پوسته شدن، خشکی و التهاب و مشاهده هر نوع زخمی سطحی در پوست کف پا از علائم اولیه زخم پای دیابتی بوده که با شناسایی و تشخیص به موقع آن روند درمان تسریع یافته و احتمال عود کردن زخم در پاها و عفونت و عمیق شدن عارضه کاهش می یابد.
تشخیص زخم پای دیابتی
در بیماری قند خون 5گرید بررسی درجه وخامت شرایط زخم پای دیابتی توسط متخصصین مطرح می گردد که به گریدهای واگنر Wagner Grades معروف است. به منظور شناسایی علائم خطر و ریسک ابتلا به نوع شدید زخم پا همچنین با هدف مدیریت و درمان این عارضه به شکل درست و متناسب با شرح حال و اوضاع بیماران 5 گرید واگنر به شرح زیر طبقه بندی شده است:
5 گرِید زخم پای دیابتی
زخم های خفیف در پای دیابتی اغلب با کاهش فشار وارده بر پا حین راه رفتن در طول روز پروسه درمان بیماری را سرعت می بخشد.
کرید 1)
وجود یک زخم سطحی در کف پا بدونآسیب رسانی به بافت های داخلی عمیق اندام های تحتانی (پاها) می باشد. این گرید به خوبی به درمان سریع واکنش مثبت داده و در طی درمان، ناحیه درگیر شده به طور کامل بهبود می یابند.
گرید 2)
زخم های سطحی نسبتاً کم عمق که به بخش زیرین بافت داخل پوست کف پا همچون ماهیچه، رباط یا تاندون و مفصل نفوذ کرده باشد را نشان می دهد. اما درگیری استخوان یا آبسه مشاهده نمی شودکه کنترل و درمان بیماری در این گرید فوق العاده حیاتی است.
گرید 3)
التهابات زخم گسترده تر و آبسه بافت هم بند زخم و اطراف ناحیه درگیر شده مشاهده می گردد. یکی از عوارض زخم پا دیابتی گرید 3 عفونت ماهیچه، تاندون، مفصل و نهایتاً عفونت استخوان پا خواهد بود.
گرید 4)
این گرید با عنوان گانگرن (بافت مرده بد بو ) شناخته شده که پوسیدگی بافت اطراف زخم دیابتی در ناحیه پنجه و انگشتان پاها بافت عمقی شروع به پوسیدگی و ترشحات با بوی نامطبوع و ظاهری منزجر کننده ایجاد می شود.
گرید 5)
در آخرین مرحله از پیشرفت زخم پای دیابتی بافت گانگرن یا مرده و پوسیده عفونی شده فراتر از آن می رود و در کل پا گسترش می یابد. علاوه بر نواحی موضعی زخم به مرور کل پا را درگیر می کند تا جایی که قطع عضو آخرین ترجیح متخصصین است. جراحی و قطع انگشتان پا یا پنجه و بخش بیشتری از پاها به منظور پیشگیری از نشر عفونت به سایر اعضای بدن و کل اندام ها راهکار نهایی تیم پزشکی بیمارستان است.
علائم پرخطر در بیماران زخم پا دیابتی
- مصرف دخانیات و سیگار
- نارسایی کبدی و کلیوی
- ابتلا به ضعف سیستم ایمنی و نقص خود ایمنی
- کهولت و افزایش سن
- نارسایی رگ های بزرگ و ریز خونی
- ورم اندام های بدن
- سابقه قطع عضو
- سابقه زخم های کهنه بهبود نیافته
- نوروپاتی دیابتی
- ناهنجاری ظاهری و آناتومیکی پا که سبب اعمال فشار بیش از حد و غیر طبیعی به نقاط مختلف پاها می گردد
- ضعیف عمل کردن در کنترل میزان قند خون و ناپرهیزی خود مراقبتی بیمار دیابتی به دلیل عدم احساس درد ، آلزایمر و زوال عقل، ضعف بینایی و…
مواردی که حفظ بهداشت فردی و خودمراقبتی روزانه را برای بیماران مبتلا به دیابت ناممکن می سازند.
ارزیابی زخم پای دیابتی
در این مرحله عوامل پرخطر همچون نوروپاتی اعصاب محیطی شناسایی و ارزیابی می گردد. در این ارزیابی ها پزشک معالج محل دقیق زخم، شکل زخم، اندازه زخم، عمق پوستی یا بافتی و نوع بافت درگیر شده را رصد و بررسی می کند. منظور از نوع بافت درگیر شده بافت های عفونی یا چرکی و بافت گرانوله می باشد که تمام این پارامترها به پزشک متخصص در تعیین بهترین شیوه درمانی و سریع ترین روشها کمک می کند.
علائم مراحل پیشرفت زخم پا دیابتی
ملاحظاتی از جمله تاندون ها و استخوان قابل مشاهده در ناحیه اطراف زخم پا ایجاد حالت مالودور و آنالیز لبه های زخم و بررسی دقیق تر علائم عفونت زخم پای دیابتی شامل نشانه های زیر است:
- بافت خاکستری یا زرد رنگ
- بوی بد و نامطبوع در محل زخم
- ترشحات چرکی (عفونی)
- رنگ و حجم ترشحات غیر طبیعی
- اسکار و بافت سیاه رنگ دور زخم (به دلیل نبود جریان نرمال خون و اکسیژن به بافت)
- بافت مرده (حالت گانگرن) بسیار بدبو و ناهنجار
کفش طبی زخم پای دیابتی
کفش طبی دیابتی با عنوان آفلود یا پوشش دهنده پا با طراحی ارگونومیک و خاص و منحصر به فرد خود از اعمال فشار شدید و بیش از اندازه بر کف پاهای بیماران دیابتی و در نتیجه جراحات و زخم پای دیابتی جلوگیری می کنند. تسریع روند درمان DSU با کاهش چشمگیر فشارهای وارده بر پای بیمار حین راه رفتن امکان پذیر می گردد. با پوشیدن کفش طبی و دمپایی طبی راحتی روفرشی روزانه در خانه و محل کار و بیرون از منزل به کنترل و پیشگیری از این عارضه جدی در بیماران مبتلا به دیابت کمک می کند.
6 توصیه خودمراقبتی روزانه بیماران دیابتی
- اگر مبتلا به دیابت هستید، سیگار کشیدن را کنار بگذارید. مصرف سیگار، گردش خون را به ویژه در افراد مبتلا به دیابت مختل می‌کند که ممکن است به طور جدی مشکلات پاها را تشدید کند.
- حتما هر روز پاهایتان را با آب گرم و صابون ملایم بشویید.
- در صورتی که دچار آسیب عصبی شده‌اید، حتما پیش از شست‌وشوی پاها، دمای آب را کنترل کرده و بعد از آن لابه‌لای انگشتان پا را خوب خشک کنید تا مستعد رشد قارچ و میکروب نشود.
- در صورت خشک بودن پوست پا، بعد از شست و شو با کرم آن را مرطوب نگه دارید.
- هفته‌ای یک بار ناخن‌ها را کنترل کنید که هم کوتاه باشند و هم تیزی ناخن داخل گوشت اطراف ناخن فرو نرفته باشد.
هرگز در فضای خانه یا بیرون با پای برهنه راه نروید.
خرید کفش و دمپایی طبی دیابتی
کفش دیابتی طبی و ارتوپدی آرای طب تبریز می تواند زندگی بیماران دیابتی را از نظر بهداشت و سلامتی پاها تامین کند. استفاده مداوم دمپایی طبی اصل و استاندارد سبک وزن و راحت در طی روز در خانه یا محل کار منجر به کاهش احتمال آسیب های فیزیکی مختل کننده و انواع زخم پای دیابتی می گردد. محصولات برند آرای طب دارای ضمانت و تاییدیه رسمی مرکز تحقیقات طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه تبریز و کیفیت و استاندارد و دوام آن موجب شده تا رضایت مشتریان بعد از خرید آنلاین این دسته از محصولات از فروشگاه اینترنتی پانتو کاملاً جلب شود.
